[κωδ. 103] ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΑΝΑΛΥΣΗ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ

 Διδάσκουσα: Καλλιόπη Σπανού, Καθηγήτρια

Περιγραφή μαθήματος

Το μάθημα εμβαθύνει στα θέματα που τίθενται κατά την ανάπτυξη της δημόσιας δράσης σε ποικίλα πεδία. Εξετάζει διάφορες όψεις της δημόσιας πολιτικής μέσα από τη διεθνή βιβλιογραφία, κλασική και πρόσφατη. Αναδεικνύεται ότι οι δημόσιες πολιτικές ως παράγωγο του πολιτικο-διοικητικού συστήματος βρίσκονται σε άμεση αλληλεπίδραση με την κοινωνία, με ιδέες, αξίες και πεποιθήσεις ενώ υπόκεινται σε ανάγκες νομιμοποίησης. Η συγκρότηση της πολιτικής ατζέντας, οι διαδικασίες λήψης της απόφασης και ο ρόλος του θεσμικού και κοινωνικού περιβάλλοντος, των ομάδων συμφερόντων κλπ. εξετάζονται από διαφορετικές θεωρητικές οπτικές, σε μια προσπάθεια ολοκληρωμένης αντίληψης των επιστημονικών προβληματισμών γύρω από τους παράγοντες που δυνητικά επηρεάζουν τον κύκλο της δημόσιας πολιτικής.

To μάθημα αποσκοπεί:

• στην εμβάθυνση στις διαδικασίες παραγωγής των δημοσίων πολιτικών
• στην αντίληψη των διακυβευμάτων τους στο πλαίσιο των σχέσεων κράτους-κοινωνίας
• στην κατανόηση και κριτική αντίληψη των διαδικασιών διαμόρφωσης των αποφάσεων, πέραν της τυπικής-νομικής τους έκφρασης
• στην καλλιέργεια της ικανότητας εμπειρικής διερεύνησης δημοσίων πολιτικών και θέσης θεωρητικών ερωτημάτων γύρω από αυτές
• στην εξοικείωση με τη σχετική διεθνή βιβλιογραφία

Περιεχόμενο μαθήματος

1. Εισαγωγή. Τι είναι η δημόσια πολιτική; Το πλαίσιο ανάλυσης
2. Ανάδυση δημόσια πολιτικής. Διαδικασίες εγγραφής στην πολιτική ατζέντα
3. Νομιμοποίηση, Ρητορική, ‘Πλαισίωση’ δημοσίων πολιτικών
4. Απόφαση – μη απόφαση. Ορθολογισμός και Αυξητισμός
5. Υλοποίηση δημόσιας πολιτικής
6. Παράγοντες επιτυχίας και αποτυχίας
7. Κανονιστικά, νοητικά και γνωστικά πλαίσια
8. Εργαλεία πολιτικής
9. Αλλαγή, μεταφορά και διάχυση πολιτικής
10. Δημόσια πολιτική και κοινωνικές ομάδες
11. Κράτος, δίκτυα και διακυβέρνηση
12. Είδη δημοσίων πολιτικών. Τυπολογίες, ‘Ύφος’ πολιτικής
13. Νέο-θεσμική προσέγγιση των δημοσίων πολιτικών

Μαθησιακά αποτελέσματα

Με την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος, ο φοιτητής θα είναι σε θέση να:

• Κατανοεί σε βάθος τους μηχανισμούς διαμόρφωσης της δημόσιας πολιτικής στο πλαίσιο των σχέσεων κράτους και κοινωνίας
• Εντοπίζει τους παράγοντες που επηρεάζουν την υλοποίηση, την επιτυχία και αποτυχία ή την αλλαγή της δημόσιας πολιτικής
• Αναπτύσσει προβληματική για τη διερεύνηση επιμέρους δημοσίων πολιτικών με τη διατύπωση ερευνητικών ερωτημάτων
• Χειρίζεται σημαντικό εύρος ξενόγλωσσης βιβλιογραφίας στα σχετικά θέματα

Ενδεικτική βιβλιογραφία

• Cobb, R. Ross, J.K. Ross, M.H. "Agenda building as a comparative political process" American Political Science Review 70(1) 1976, (126)
• Easton , D. A framework for political analysis, Prentice Hall 1965 (103-135).
• Edelman, M. Political language. Words that succeed and policies that fail,   NY και Η κατασκευή του πολιτικού θεάματος, Εκδ. Παπαζήση 1999.
• Fischer, F. Forester, J.  (eds), The argumentative turn in policy analysis and planning, UCL Press 1993.
• Hancher, L. Moran, M., "Introduction: Regulation and deregulation", European Journal  of Political Research 17, 1989, (129-36).
• Hayward, J. "Interest groups and the demand for state action", in J. Hayward, R.N. Berki, State and society in contemporary Europe, Oxford, Martin Robertson 1979,  (23-41).
• Lindblom, C. "The science of ΄muddling though΄", Public Administration Review spring 1959, (79-88.).
• Lowi, Th. J. "American business, public policy, case studies and political theory", World Politics 16, 1964, (677-715).
• March, James, & and Johan P. Olsen, “The New Institutionalism: Organizational Factors in Political Life”, The American Political Science Review, Vol. 78, No. 3 (Sep., 1984), pp. 734-749 (E)
• Real-Dato, José (2009) “Mechanisms of Policy Change: A Proposal for a Synthetic Explanatory Framework”, Journal of Comparative Policy Analysis: Research and Practice,11:1,117 — 143
• Peters, B. Guy and Brian W. Hogwood, In Search of the Issue-Attention Cycle: The Journal of Politics, Vol. 47, No. 1 (Feb., 1985), pp. 238-253.
• Peters B. G. & F. K.M. Nispen (eds.), The public policy instruments, Ed. Elgar 1998
• Richardson J. J.  (ed.), Policy styles in Western Europe, Allen & Unwin 1982.
• Wallis J. – Dollery B. (2005). Αποτυχία της Αγοράς, Αποτυχία της Κυβέρνησης, Ηγεσία και Δημόσια Πολιτική, Αθήνα: Παπαζήσης.
• Wilson J. Q. (ed.), The politics of regulation, Basic Books 1980 (361-372).
• G. K. Wilson, "Social regulation and explanations of regulatory failure", Political Studies 32, 1984, (203-225).
• Αλεξόπουλος, A. (2006). «Επιστημικές Κοινότητες και Συλλογική Δράση»  στο  Γράβαρης, Δ. κ.α.  (επ.) Εργασία και Πολιτική: Συνδικαλισμός και Οργάνωση Συμφερόντων στην Ελλάδα 1974-2004, Αθήνα: Σαββάλας
• Αλεξόπουλος,  A. (2004). “Veto Players” στο Ελληνικό Πολιτικό Σύστημα, στο Κοντογιώργης, Λάβδας, Μενδρινού, Χρυσοχόου (επ.), Τριάντα Χρόνια Δημοκρατία: Το Πολιτικό Σύστημα της Τρίτης Ελληνικής Δημοκρατίας, 1974-2004, Αθήνα: Κριτική.
• Αλεξόπουλος, A. (2007). «Η μεταρρύθμιση των πολιτικών του κράτους και ο ρόλος της δημόσιας διοίκησης», στο Μακρυδημήτρης κ.α. (επιμ.) Διοικητική Θεωρία και Πράξη – Διοίκηση και Κοινωνία, Αθήνα-Θεσσαλονίκη: Σάκκουλα.
• Bevir M., Rhodes R.M. (2003). «Αναλύοντας τα δίκτυα: από τις τυπολογίες των θεσμών στις Wallis J. – Dollery B. (2005). Αποτυχία της Αγοράς, Αποτυχία της Κυβέρνησης, Ηγεσία και Δημόσια Πολιτική, Αθήνα: Παπαζήσης.
• Ζαμπαρλούκου,  Σ. (1996). «Συνδικαλιστικό κίνημα και κρατικός παρεμβατισμός στη μεταπολιτευτική Ελλάδα: Μια συγκριτική προσέγγιση», στο Χρ. Λυριντζής, Ηλ. Νικολακόπουλος και Δ. Σωτηρόπουλος, Κοινωνία και Πολιτική: Όψεις της Γ’ Ελληνικής Δημοκρατίας, 1974 - 1994, Αθήνα: Θεμέλιο.
• Καμτσίδου, Ι. (κ.α.) (2005) Αυτορρύθμιση, Αθήνα-Θεσσαλονίκη: Σάκκουλα
• Κολλίντζας, Τ. (2000). Η Αδράνεια του Status Quo, Αθήνα: Κριτική.
• Κουταλάκης, Χ. (2012), Γιατί δεν εφαρμόζονται οι νόμοι; Θεωρία και πρακτική της περιβαλλοντικής συμμόρφωσης στην Ελλάδα, Αθήνα: Gutenberg-Γ. & Κ. Δαρδανός.
• Κουταλάκης, Χ. (2009), «Κρατική ισχύς και συμμετοχικές μορφές περιβαλλοντικής διακυβέρνησης. Το Ελληνικό παράδοξο», στο Μακρυδημήτρης, Α, Μαρούδας, Λ. (επ.), Σύγχρονες Τάσεις στη Διοικητική Επιστήμη: «Νέα Δημόσια Διοίκηση», Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη & Κοινωνία των Πολιτών, Αθήνα: Σάκκουλα ΑΕ.
• Λαδή,  Σ. (2004), «Παγκοσμιοποίηση, εξευρωπαϊσμός και μεταφορά πολιτικών: μια διαλεκτική προσέγγιση», Eπιθεώρηση Διοικητικής Επιστήμης, τ. 10: 447-467.
• Μαυρογορδάτος, (2000). Ομάδες πίεσης και δημοκρατία, Αθήνα: Πατάκης.
• Σπανού, Κ., (2001) «Δημόσια Διοίκηση και Δημόσια Πολιτική», στο Σπηλιωτόπουλος, Ε. κλπ. (επιμ.) Η Δημόσια Διοίκηση στην Ελλάδα, Αθήνα: Σάκκουλας
• Σπανού, Κ. (επιμ.) (2011), Δημόσιες πολιτικές στην Ελλάδα. Όψεις και αντιφάσεις, Αθήνα, Παπαζήσης 2010.
• Σωτηρόπουλος, Δ. (1996), Γραφειοκρατία και Πολιτική Εξουσία, Αθήνα: Αντ. Ν. Σάκκουλας
• Τσεμπελής, Γ. (2004), Εμφωλευμένα Παίγνια, Αθήνα: Παπαζήσης.
• Χονδρολέου, Γ.  (2004). «Δίκτυα πολιτικών: από το παραδοσιακό σύστημα κυβέρνησης στη σύγχρονη διακυβέρνηση», Επιθεώρηση Διοικητικής Επιστήμης, τ. 10: 41-88.

Βασικά εγχειρίδια:

• Chevalier, J. (1993). Διοικητική επιστήμη. Αθήνα: Αντ. Ν. Σάκκουλα
• Muller, P. Surel, Y. Η ανάλυση των πολιτικών του κράτους, Τυπωθήτω – Γ. Δαρδανός 2002.
• Λαδή, Στέλλα & Νταλάκου, Βασιλική (2010). Ανάλυση δημόσιας πολιτικής. Αθήνα: Παπαζήσης, 178 σελ.

Αξιολόγηση του μαθήματος:

Το μάθημα βασίζεται στην ενεργό συμμετοχή των φοιτητών μέσα από τη μελέτη κυρίως ξενόγλωσσης βιβλιογραφίας, με θεματικές παρουσιάσεις αλλά και με συμβολή στη συζήτηση (50%). Η διαρκής αξιολόγηση στη βάση της υποχρεωτικής συμμετοχής και σύντομων ασκήσεων, συμπληρώνεται από γραπτή τελική εξέταση η οποία αποτελεί το 50% της συνολικής βαθμολογίας.