[κωδ. 216] ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ

Διδάσκουσα: Μαντώ Λαμπροπούλου, Επ. Καθηγήτρια

Περιγραφή μαθήματος

Η ρύθμιση αποτελεί κεντρική λειτουργία του κράτους και εκφράζεται μέσα από την ανάπτυξη των ρυθμιστικών πολιτικών. Το εύρος και οι μορφές της θέτουν κρίσιμα ερωτήματα που αφορούν τις σχέσεις κράτους-αγοράς-κοινωνίας και τα οποία εμφανίζουν σημαντικές φιλοσοφικές και ιδεολογικο-πολιτικές προεκτάσεις.

Στο μάθημα εξετάζονται οι διάφορες μορφές ρυθμιστικής παρέμβασης του κράτους. Συμπεριλαμβάνεται η συγκριτική τους διάσταση μέσα από την εξέταση των ιστορικών καταβολών του φαινομένου στις ΗΠΑ, των εργαλείων αλλά και των οργανωτικών διευθετήσεων σε εθνικό και υπέρ-εθνικό επίπεδο (Ευρωπαϊκή Ένωση). Εξετάζεται επίσης η αμφισβήτηση της κρατικής παρέμβασης και οι πολιτικές της από-ρύθμισης και κανονιστικής απορρύθμισης.

To μάθημα αποσκοπεί:

• στην κατανόηση της κεντρικής ρυθμιστικής λειτουργίας των σύγχρονων κρατών, των διακυβευμάτων της,
• στην αντίληψη των θεωρητικών προβληματισμών γύρω από την σκοπιμότητα και την έκταση της κρατικής παρέμβασης στην οικονομία και την κοινωνία
• στην διερεύνηση των ιδιαιτεροτήτων που ερμηνεύουν την ποικιλία των εκφράσεών της σε διαφορετικό χρόνο και τόπο
• στην κριτική αντίληψη των διαδικασιών διαμόρφωσης των ρυθμιστικών αρχών και των εναλλακτικών εργαλείων ρύθμισης
• στην καλλιέργεια της ικανότητας εμπειρικής διερεύνησης ρυθμιστικών πολιτικών και θέσης θεωρητικών ερωτημάτων γύρω από αυτές

Το μάθημα καλύπτει την ακόλουθη ενδεικτική θεματολογία:

• Η έννοια της ρύθμισης: ευρεία και στενή προσέγγιση
• Κράτος και ρύθμιση: ιστορικό, αιτίες και νομιμοποίηση ρυθμιστικής παρέμβασης
• Απαρχές της Ρυθμιστικής παρέμβασης στις ΗΠΑ
• Μορφές ρύθμισης (Οικονομική – κοινωνική κλπ.)
• Παράμετροι συγκριτικής προσέγγισης της ρυθμιστικής παρέμβασης
• Ρυθμιστικό καθεστώς και ρυθμιστικός χώρος
• Ρύθμιση - ρυθμιστές και κοινωνικά & οικονομικά συμφέροντα: θεωρία αιχμαλωσίας
• Εργαλεία ρύθμισης
• Θεσμικός σχεδιασμός και Οργανωτικές διαστάσεις της ρυθμιστικής παρέμβασης
• Ανεξάρτητες ρυθμιστικές αρχές
• Ρύθμιση σε υπερ-εθνικό επίπεδο. Η Ευρωπαϊκή Ένωση ως ‘ρυθμιστικό κράτος’
• Από-ρύθμιση. Σχέση κόστους / οφέλους
• Κανονιστική από-ρύθμιση – καλύτερη ρύθμιση

Ενδεικτική βιβλιογραφία

• Joe Wallis & Brian Dollery (2005[1999]) Αποτυχία της αγοράς, αποτυχία της κυβέρνησης, ηγεσία και δημόσια πολιτική, Εκδ. Παπαζήση.
• David Vogel (1986) National styles of regulation. Environmental policy in Great Britain and the U.S., Cornell University Press.
• James Q. Wilson (1980) The politics of regulation, Basic Books
• Michelle Egan (1998) «Regulatory strategies, delegation and European market integration», Journal of European Public Policy, 5:3, 485-506,
• Stephen L. Elkin (1986) «Regulation and Regime: A Comparative Analysis Author(s): Journal of Public Policy , Vol. 6, No. 1 (Jan. - Mar., 1986), pp. 49-71
• Antonio Estache (1997) «Designing Regulatory Institutions for Infrastructure—Lessons from Argentina», World Bank Public policy for the private sector, Note No. 114 may 1997
• Fabrizio Gilardi (2002) «Policy credibility and delegation to independent regulatory agencies: a comparative empirical analysis», Journal of European Public Policy ISSN 1350–1763 print/ISSN 1466-4429 online
• Richard Green (1999), «Checks and Balances in Utility Regulation—The U.K. Experience», World bank Group, Public policy for the private sector, Note No. 185 May 1999
• J. Luis Guasch and Pablo Spiller, «Managing the Regulatory Process», WB 1999
• Chris Hanretty & Christel Koop (2012) «Measuring the formal independence of regulatory agencies», Journal of European Public Policy, 19:2, 198-216, DOI: 10.1080/13501763.2011.60735
• Christel Koop & Martin Lodge (2015) «What is regulation? An interdisciplinary concept analysis, Regulation & Governance», Wiley Publishing Asia Pty Ltd
• Laurenz Ennser-Jedenastik (2016) «The Politicization of Regulatory Agencies: Between Partisan Influence and Formal Independence», Journal of Public Administration Research and Theory, 2016, 507–518
• Giandomenico Majone (1996) «Temporal Consistency and Policy Credibility: Why Democracies Need Non-Majoritarian Institutions», European University Institute, Working Paper RSC No 96/57
• Giandomenico Majone (1999) «The regulatory state and its legitimacy problems», West European Politics, 22:1, 1-24
• Giandomenico Majone, «From the Positive to the Regulatory State: Causes and Consequences of Changes in the Mode of Governance», Jnl Publ. Pol., 17, 2, 139-167
• Giandomenico Majone (1994) «The rise of the regulatory state in Europe», West European Politics, 17:3, 77-101
• Roger Noll (1983) «The Political Foundations of Regulatory Policy»  Zeitschrift für die gesamte Staatswissenschaft / Journal of Institutional and Theoretical Economics, Bd. 139, H. 3., Regulation: Analysis and Experience in West Germany and the U.S.A.: A Symposium (October 1983), pp. 377-404
• A. Ogus (1998) «ethinking self-Regulation» in Robert Baldwin, Collin Scott and Christopher Hood (eds) Α Reader on RegulationOxford University Press.
• Richard A. Posner (1974) Theories of Economic Regulation, The Bell Journal of Economics and Management Science, Vol. 5, No. 2 (Autumn, 1974), pp. 335-358
• Colin Scott (2000) «Accountability in the Regulatory State», Journal of Law and Society, Vol. 27, No. 1, Voices, Spaces, and Processes in Constitutionalism (Mar., 2000), pp. 38-60
• Martin Shapiro (1997) «The problems of independent agencies in the United States and the European Union», Journal of European Public Policy, 4:2, 276-277
• George Stigler (1971) «The Theory of Economic Regulation», The Bell Journal of Economics and Management Science, vol. II no 3, 3-21.
• George J. Stigler and Claire Friedland (1962) «What Can Regulators Regulate? The Case of Electricity», The Journal of Law & Economics vol. V no 2 (October), 1-16.
• Mark Thatcher (2002) «Delegation to Independent Regulatory Agencies: Pressures, Functions and Contextual Mediation», West European Politics, 25:1
• Mark Thatcher and Alec Stone Sweet (2002) «Theory and Practice of Delegation to Non-Majoritarian Institutions», West European Politics, 25:1
• Steve Tombs (2016) «Making better regulation, making regulation better?», Policy Studies, 37:4, 332-349
• Καλλιόπη Σπανού (2008) «Ανεξάρτητες Αρχές. Κρίση μετεξέλιξη ή αναβάθμιση του πολιτικού συστήματος;» στο Ξ. Κοντιάδης, Χ. Ανθόπουλος (επιμ) Η κρίση του Πολιτικού συστήματος. Εκδόσεις Παπαζήση

Αξιολόγηση

Η αξιολόγηση της απόδοσης  διεξάγεται βάσει της συμμετοχής στο μάθημα και της εκπόνησης μικρών εργασιών οι οποίες παρουσιάζονται και προφορικά.